ÇOCUKLARDAKİ CEVHERİ ORTAYA ÇIKARAN DOKUNUŞ: ENDÜLÜS OKUMA PROJESİ

ENDÜLÜS OKUMA PROJESİ NEDİR?

      Endülüs Okuma Projesi; öğrencilerde hayat boyu sürecek bir okuma sevgisi kazandırmayı ve okumayı bir sorumluluk olarak gören bireyler yetiştirmeyi hedefleyen bir okur yetiştirme projesidir. 2016-2017 eğitim öğretim yılında Van-Edremit Anadolu İmam Hatip Lisesi’nde 22 öğrenci ile başlayan proje, hızlı bir şekilde büyüyerek Türkiye genelinde birçok okulda uygulanmaya devam etmektedir. Proje kapsamında, öğrenciler düzenli olarak kitap okuyarak ders başarılarını artırmakta, özgüvenlerini geliştirmekte ve okuma etkinliklerine katılım göstermektedir. Başlangıçta 22 öğrenciyle yola çıkan proje, 2023-2024 eğitim öğretim yılı itibarıyla 24 ilde 200 okulda 14.564 öğrenciyi kapsamakta ve bu öğrenciler toplamda 152.869 kitap okumaktadır.

Kitap okumak, bireyin hayal gücünü, empati yeteneğini ve kendini ifade etme becerisini geliştirir. Okuma alışkanlığı, öğrencilerin konsantrasyonunu artırırken, kelime dağarcığını da genişletir. Okuyan bireyler, olaylara ve topluma karşı daha sağlıklı bir bakış açısına sahip olur. Ayrıca, okuma alışkanlığı kazanan öğrenciler, öğrenme süreçlerini hayatları boyunca sürdürebilirler.

NASIL UYGULANIR?

Endülüs Okuma Projesi, öğrencilerin okul dışındaki yaşantısına adapte edilmeyi hedefler. Okul içinde yürütülen özet dinleme ve kitap değişimi gibi aktivitelerle desteklenir. Öğrenciler, okudukları kitapların özetlerini paylaşarak kendilerini ifade etme becerilerini geliştirmektedir. Ayrıca, projede kullanılan psikolojik teknikler, öğrencilere okuma sevgisi kazandırmak için etkili bir yöntem sunmaktadır.

NASIL KATILABLİRSİNİZ?

Proje, ilkokul, ortaokul ve liselerde uygulanabilir. Katılmak isteyen okullar, projeyi yürütmek üzere gönüllü öğretmenleri ile başvuruda bulunabilirler.

Neden “Endülüs”?

Endülüs, tarih boyunca farklı din ve milletlerden insanların bir arada yaşadığı ve bilimin, sanatın öncüsü olan bir beldeydi. Bu projede “Endülüs” ismiyle, geçmişteki bu değerlerin günümüzde de devam edeceğine olan inancımızı yansıtıyoruz. İyiliğin, merhametin ve adaletin egemen olduğu bir medeniyet örneği oluşturma amacıyla hareket ediyoruz.

Sonuç olarak, Endülüs Okuma Projesi, okuma kültürünü yaymayı ve bireylerin gelişimine katkı sağlamayı amaçlayan önemli bir girişimdir.

Sizler için Endülüs Okuma Projesi’nin kurulmasına vesile olan ve şu an projenin genel koordinatörlüğünü yapan sevgili Turgut Yaşar Hocamızla keyifli ve ilham verici bir röportaj yaptık:

“Yarının dünyası okuyanlarındır.” Sözü sanırım projenizin sloganı veya mottosu gibi bir şey. Bu söz belki de okuma eyleminin amacını, mahiyetini ve insanın hayatına nasıl bir etki bırakacağının küçük ancak derin manalar içeren bir özeti gibi. Okumaya her zamandan çok daha fazla ihtiyacımızın olduğu bu demlerde okuma sevgisini bilhassa çocuklara ve gençlere aşılamak için ortaya çıkmış olan Endülüs Okuma Projesi bizce son yıllarda ülkemizdeki en mühim gelişmelerinden biridir. Projeniz ilk olarak 2016-2017 yıllarında Van’da 22 öğrenci ile başladı ve şu an 25 ilde binlerce öğrenci ile devam ediyor. Bir “okuma hareketi” olarak Endülüs Okuma Projesi’nin ortaya çıkış öyküsü ve gayesine dair bizlere neler anlatacaksınız?

     Van’da görev yaparken bir sınıfta öğrencilerle dersteydik. Dersin bir kısmında öğrenciler kütüphanedeki kitapların eski olduğundan, ilgilerini çekmediğinden yakındılar. Ben de okumanın önemini bildiğim için öğrencilere “kendi kütüphanemden kitap getirsem okur musunuz?” diye sordum. Onlar da okuruz hocam, diye cevap verdiler. Ben de kendi kütüphanemden öğrencilerin ilgisini çekebilecek kitaplar getirdim ve öğrencilere dağıttım. Bir süre sonra gördüm ki öğrenciler yeterince motive edildiklerinde kitap okuyorlar. Bundan daha da önemlisi okudukça değişiyorlar. Bu alana daha fazla yatırım yapmalı diye düşündüm ve bir sonraki sene okulumuzun lise kısmı genelinde duyuru yaptım. 161 öğrenci katıldı.

      Bir sonraki sene ortaokul öğrencilerinin de katılımıyla projede 400 öğrenciye ulaştık. 400 öğrenciyle bir eğitim öğretim yılında 12.285 kitap okuduk. Sene sonunda yaptığımız ödül töreninde projeden haberdar olan dönemin Edremit Kaymakamı benden bir sonraki sene projeyi ilçeye yaymamı talep etti. O taleple birlikte proje benim okulumdan dışarı çıkmış oldu. Çıkış o çıkış.

Projemizin gayesi okumayı kendine ve içinde yaşadığı topluma karşı bir sorumluluk olarak gören bireyler yetiştirmektir. Bu vesileyle de başta güzel ahlaklı, sonrasında ise soran, sorgulayan, iyilikleri çoğaltıp kötülüklere engel olmaya çalışan bireylerden oluşan bir toplum inşa etmektir.

    Çok güzel ve de hayırlı bir iş için yola çıkmışsınız ancak zor bir işi omuzladığınız da bir gerçek. Projeyi kurarken ve yürütürken yaşadığınız zorluklar, karşılaştığınız olumsuzluklar nelerdi?

     Elbette pek çok olumsuzluk yaşadık ve yaşıyoruz lakin diğer taraftaki bereketi ve güzelliği görünce bu olumsuzluklar gözümüzde küçülüveriyor. Bu süreçte kendimizin yaptığı hatalar da oluyor elbette. Bir olumsuzluk olarak bunları da zikredebiliriz. Yürüyenler hata edebilir fakat oturanlar hata etmiştir, diye çok güzel bir söz var. Kendi hatalarımıza bu gözle bakıyoruz ve onları da elimizden geldiğince düzeltmeye çalışıyoruz.

     Okuma istatistiklerine baktığımızda maalesef ülke olarak istediğimiz yerde değiliz. Oysa ilk emri “oku” olan bir medeniyetin çocukları olarak belki de okuma noktasına tüm dünyada parmakla gösterilen bir ülke olmalıydık diye düşünmeden edemiyor insan. Modern bilimsel araştırmalar ve gelişen nörobilimin de ortaya koyduğu veriler ışığında sanırım şunu diyebiliriz: Kaliteli bir toplum için kaliteli bireyler ve kaliteli birey için zihni, tasavvuru ve vizyonu kaliteli, kâmil insanlar yetiştirilmeli. Bunu yapacak olan tek şey kitaplardır zira kitaplar sadece akla hitap etmiyor ayı zamanda ruha da hitap ediyor ve zihnimizi olgunlaştırdığı gibi duygu alemimizi de zenginleştiriyor. Bu pencereden bakacak olursak toplumumuz için kitap okuma kültürünün yaygınlaştırılmasının önemi nedir ve hayata geçirmiş olduğunuz projenin yanında başka ne gibi çalışmalara ihtiyaç var?

    Aslında sorunun kendisi güzel bir cevap olmuş fakat ben de birkaç kelam ekleyeyim izninizle. Toplumumuzda şikâyet ettiğimiz hemen hemen her problemin kitapla, okumakla düzeleceğine inanıyorum. İlk emrin “oku” olması durduk yere değil elbette. Şunu gözlemleyebiliyoruz ki okuma projemizin uygulandığı okulların çehresi değişiyor adeta. Bir okulun içindeki öğrenci topluluğu kitap okuyarak daha nitelikli bir hale geliyorsa, bir toplum için de bu elbette geçerli olacaktır. Bu yüzden toplumumuz için kitap okuma kültürünün yaygınlaştırılması önem arz etmektedir.

    Biz şu anda bir okuma projesi yürütmekteyiz. Bunun yanında elbette başka çalışmalara da ihtiyaç var. Sadece kitap okumayı değil, kitaptan yola çıkarak hayatı okumayı, insanı okumayı, bir karıncayı bir ağacı okumayı öğretebilmeliyiz öğrencilerimize.

     Bizler Projenizi sosyal medya ve internet aracılığıyla uzaktan takip ediyoruz ancak işin mutfağında yakın planda neler oluyor ona pek vakıf değiliz. Sahada, Projeyi uygularken nasıl dönütler alıyorsunuz, bu süreçte yaşadığınız ve bizlere anlatmak istediğiniz unutulmaz anekdotlar, ya da bu yola çıkarken hiç ummadığınız güzel şeylerle karşılaştığınız oldu mu? Bize biraz bunlardan yani işin tabiri caizse kamera arkasından bahsetmek ister misiniz?

     Öncelikle yürütmüş olduğumuz projenin çok zor olmasa da kolay bir çalışma olmadığını da ifade etmek gerekiyor. Biz proje öğretmenleri olarak haftanın en az üç günü teneffüslerde kütüphanede bulunuyoruz. Neden böyle bir giriş yaptım? Şundan dolayı: Zahmet olmadan rahmet olmaz. Bizim projemiz bir dostlar alışverişte görsün projesi değil. Biz öğrencilerimizin hayatına doğrudan ve etkili bir şekilde temas eden işler üretiyoruz. Şu an whatsapp grubumuzda 310 öğretmen arkadaşımız var ve işin mutfak kısmını en iyi onlar biliyorlar ve görüyorlar. Türkiye’nin dört bir yanından öğretmenlerin olduğu, sadece eğitimle ilgili içeriklerin paylaşıldığı, öğrencilerin durumuyla, projenin işleyişiyle, yazarlarla ve kitaplarla ilgili istişarelerin yapıldığı bir grup. Zaman zaman espriler yapıyoruz elbette.

    Endülüs Okuma Projesi nasıl bu kadar başarılı olabiliyor diye merak edenler varsa kendilerini bir müddet whatsapp grubumuza dahil edip orada gözlem yapmalarını sağlasak, eminim ki bu merakları yerini hayranlığa bırakacaktır. Çünkü başta ben öğretmen arkadaşlarımızın özverisini, heyecanını gördükçe hayran oluyorum.

     Yaşadığımız pek çok olumlu örnek var elbette. Şu an bunları anlatmaya başlasam saatler boyunca konuşabilirim. Edremit’te projeyi yürütürken Ali adında bir öğrencimiz vardı. Kendisine selam olsun buradan. 9. sınıftayken sınıfta kalmıştı neredeyse. Hikâye uzun elbette ama ben kısaltayım. 10. sınıfta bir şekilde projeye dahil oldu. Kitap okumaya başladı.  Kitap okudukça değişti, dönüştü. Öğretmenlerin şikâyet ettiği, sınıfta kalmaktan son anda kurtulan, tüm dersleri kötü olan Ali kitap okuyan, şiirler yazan birine dönüştü. “Hayal Et” başlığıyla yazmış olduğu şiiri, Kahramanmaraş Belediyesinin düzenlemiş olduğu liselerarası şiir yarışmasında on bin şiir arasından birinci seçilmişti. Ali okuyarak şair olmadı, onun içinde hep bir şair vardı. Ben o zaman anladım ki okumak belki de bir insanın hayatını değiştirmiyor, potansiyelini ortaya çıkartıyor. Buna benzer onlarca hikayem var çok şükür. Arkadaşlarımızın şahitlikleri de eklenince bu örnekler binlerce çoğalıyor.

     Son olarak, Endülüs Okuma Projesi’ni uzun soluklu düşündüğümüzde gelecekte nerde görmeyi umuyorsunuz ve okuma kültürünün yaygınlaştırılması sürecinde büyük katkısı olabilecek kıymetli öğretmenlerimize ve ebeveynlerimize ne söylemek istersiniz?

Aslında şöyle ütopik bir hedefimiz var. Projenin kendi kendini gereksiz kılmasını hedefliyoruz. Okuyan öğrencilerimiz anne baba olsunlar ve çocuklarını okuma sevgisiyle büyütsünler. Öyle ki, öğrencilere kitap okumayı sevdirmek ve okuma alışkanlığı kazandırmak için bir okuma projesine gerek kalmasın. Tabii çok uzak bir hedef gibi gözüküyor. İnsanın “hadi oradan” diyesi geliyor lakin bundan 10 sene önce projenin şu anda geldiği noktaya geleceğini söyleseler o zaman da “hadi oradan” derdim.

Turgut Yaşar